มทส. ค้นพบพืชชนิดใหม่ของโลก จดชื่อไทย “แจงสุรนารี”  
พืชป่าหายากเสี่ยงสูญพันธุ์ พบครั้งแรกเฉพาะในพื้นที่โคราช

รองศาสตราจารย์ ดร.วีระพงษ์ แพสุวรรณ อธิการบดีมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนาร (มทส.) เป็นประธานการแถลงข่าว การค้นพบพืชชนิดใหม่ของโลก และค้นพบครั้งแรกในพื้นที่จังหวัดนครราชสีมา โดยทีมนักวิจัยศูนย์อนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี (อพ.สธ.-มทส.)  ร่วมกับศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรนครราชสีมา มหาวิทยาลัยราชภัฏนครราชสีมา  เป็นไม้พุ่มกึ่งเลื้อย เจริญเติบโตช้า พบในป่าเบญจพรรณแล้ง ถือเป็นพืชป่าเฉพาะถิ่นที่เสี่ยงต่อการสูญพันธุ์ ตั้งชื่อทางพฤษศาสตร์ว่า “Maerua koratensis Srisnga & Watthana” และมีชื่อไทยว่า “แจงสุรนารี” เพื่อระลึกถึงท้าวสุรนารี และเป็นเกียรติแก่มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี  โดยได้รับการตีพิมพ์พืชชนิดใหม่ของโลกนี้ในวารสารวิชาการนานาชาติ Phytotaxa เรียบร้อยแล้ว  ในโอกาสนี้ อพ.สธ.-มทส. ได้การส่งมอบต้นกล้า “แจงสุรนารี” จำนวน 50 ต้น แก่นางรัชดา ปรัชเจริญวนิชย์  ผู้อำนวยการศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรนครราชสีมา พร้อมลงพื้นที่ปลูกต้นกล้าเพื่อขยายพันธุ์เข้าสู่พื้นที่ปกปักเพื่ออนุรักษ์สายพันธุ์ให้คงอยู่ต่อไปตามธรรมชาติ  เมื่อวันพุธที่ 12 พฤษภาคม 2564 ณ ศูนย์ อพ.สธ.-มทส.คลองไผ่ อำเภอสีคิ้ว จังหวัดนครราชสีมา

รองศาสตราจารย์ ดร.วีระพงษ์ แพสุวรรณ อธิการบดี มทส. เปิดเผยว่า “ศูนย์อนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ  สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี คลองไผ่  (อพ.สธ.) โดยเมื่อปี พ.ศ. 2561 สำนักพระราชวังได้มอบให้มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี เป็นหน่วยงานหลักในการดูแลใช้ประโยชน์ และเป็นศูนย์แม่ข่ายประสาน โครงการ อพ.สธ. ภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล่าง เป็นศูนย์ถ่ายทอดแนวทางตามพระราชดำริ มาใช้ในการบริหารจัดการทรัพยากรท้องถิ่น เพื่อการอนุรักษ์และใช้ประโยชน์อย่างยั่งยืน ทั้งการเป็นแหล่งรวบรวมและอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ พืชสมุนไพร พืชพื้นบ้านหายากและเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์  ปัจจุบันมี ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. สันติ วัฒฐานะ อาจารย์ประจำสาขาวิชาชีววิทยา สานักวิชาวิทยาศาสตร์ มทส. เป็นผู้อำนวยการฯ เพื่อสนองแนวพระราชดำริ ในการสร้างความเข้าใจ และทำให้ตระหนักถึงความสำคัญของพันธุกรรมพืชต่างๆ ที่มีอยู่ในภูมิภาคของตน  ตลอดจนให้มีการจัดทำระบบข้อมูลพันธุกรรมพืช ให้แพร่หลายสามารถสื่อถึงกันได้ทั่วประเทศ 

จากการดำเนินงานฐานทรัพยากรท้องถิ่น และงานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน ร่วมกับศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรนครราชสีมา มหาวิทยาลัยราชภัฏนคราชสีมา ได้ออกสำรวจทรัพยากรท้องถิ่นในพื้นที่รอบศูนย์ อพ.สธ. คลองไผ่ รัศมี 50 กิโลเมตร เก็บรวบรวมทรัพยากรที่หายาก นำมาอนุรักษ์ฟื้นฟูเพื่อเพิ่มจำนวนและใช้ประโยชน์อย่างยั่งยืน   กระทั่ง เมื่อปี พ.ศ. 2562 เป็นเรื่องที่น่ายินดีเป็นนอย่างยิ่ง ที่ทีมนักวิจัยของศูนย์ ได้ค้นพบพืชชนิดใหม่ของโลก ซึ่งพบเฉพาะในพื้นที่จังหวัดนครราชสีมาเท่านั้น เป็นพืชที่อยู่ในสกุลเดียวกับแจง  และเมื่อเปรียบเทียบกับชนิดที่มีทั่วโลกแล้วนั้น พบว่า มีลักษณะที่แตกต่างไม่เหมือนกับชนิดใด จึงได้จดตั้งชื่อทางพฤษศาสตร์ว่า “Maerua koratensis Srisnga & Watthana” และมีชื่อไทยว่า “แจงสุรนารี” เพื่อระลึกถึงท้าวสุรนารี และเป็นเกียรติแก่มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี  และยังได้รับการตีพิมพ์พืชชนิดใหม่ของโลก “แจงสุรนารี” ในวารสารวิชาการนานาชาติ Phytotaxa  ในปี 2564  นอกจากนี้ “แจงสุรนารี” ยังถือเป็นพืชที่มีสถานภาพทางการอนุรักษ์ คือ เป็นพืชที่เสี่ยงต่อการสูญพันธุ์สูง ดังนั้น ศูนย์อนุรักษ์พันธุกรรมพืช อพ.สธ. คลองไผ่ และศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรนครราชสีมา ได้ร่วมกันขยายพันธุ์ด้วยการเพาะเมล็ด ในเบื้องต้นได้นำต้นกล้าจำนวน 50 ต้น ไปฟื้นฟูปลูกคืนสู่ธรรมชาติ และอนุรักษ์ไว้ในพื้นที่ปกปักทรัพยากร อพ.สธ. เพื่อป้องกันไม่ให้พืชท้องถิ่นชนิดนี้สูญหายไปจากประเทศ  การค้นพบครั้งนี้ แสดงให้เห็นถึงความหลากหลายด้านพันธุกรรมพืชในพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และทรัพยากรธรรมชาติที่สมบูรณ์ของประเทศไทยอีกด้วย”

     ผู้ช่วยศาสตราจารย์   ดร.สันติ วัฒฐานะ เปิดเผยว่า “แจงสุรนารี” ได้มีการเก็บตัวอย่างครั้งแรกโดย ดร. A.F.G. Kerr เมื่อปี พ.ศ. 2474 ในอำเภอสีคิ้ว จังหวัดนครราชสีมา ต่อมาในปี พ.ศ. 2510 ผู้ช่วยศาสตราจารย์ จิรายุพิน จันทรประสงค์  เก็บตัวอย่างครั้งที่สองจากอำเภอสีคิ้วเช่นกัน แต่ยังไม่ได้รับการตั้งชื่อพฤกษศาสตร์  ล่าสุดเมื่อปี พ.ศ. 2562   นายชลธร โพธิแก้ว  และนายทศพร ชนกคุณ นักวิชาการประจำศูนย์อนุรักษ์พันธุกรรมพืช อพ.สธ. คลองไผ่  มทส. ได้ทำการสำรวจพบพืชชนิดนี้ในพื้นที่ตำบลลาดบัวขาวและตำบลกฤษณา อำเภอสีคิ้ว  และในปีเดียวกันนี้ ผู้ช่วยศาสตราจารย์  ดร.เทียมหทัย ชูพันธ์ นักพฤกษศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏนครราชสีมา สำรวจพบพืชชนิดนี้ที่อำเภอด่านขุนทด จากข้อมูล ณ ปัจจุบัน พืชชนิดนี้พบเฉพาะในจังหวัดนครราชสีมาเท่านั้น ตนจึงร่วมกับ ดร.ปรัชญา ศรีสง่า ตรวจสอบชื่อพฤกษศาสตร์ พบว่า เป็นพืชที่อยู่ในสกุลเดียวกันกับแจง (Maerua siamensis (Kurz) Pax) แต่มีลักษณะที่แตกต่างกันมาก และเมื่อศึกษาเปรียบเทียบกับชนิดที่ทราบชื่อทั่วโลกแล้ว พบว่า มีลักษณะไม่เหมือนกับชนิดใด จึงตั้งชื่อพฤกษศาสตร์ว่า “Maerua koratensis Srisanga & Watthana” โดยมีชื่อระบุชนิดเป็นชื่อจังหวัดที่พบ คือ โคราช หรือนครราชสีมา ส่วนชื่อไทยตั้งชื่อเป็น “แจงสุรนารี” เพื่อระลึกถึงท้าวสุรนารี และเป็นเกียรติแก่มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี

     “แจงสุรนารี”  เป็นไม้พุ่มกึ่งเลื้อย เจริญเติบโตช้า พบในป่าเบญจพรรณแล้ง ออกดอกช่วงเดือนมกราคม-มีนาคม ติดผลช่วงเดือนกุมภาพันธ์-เมษายน เป็นพืชป่าที่ยังไม่มีการนำมาใช้ประโยชน์ แต่เป็นพืชหายาก และพบน้อยต้นในปัจจุบัน มีสถานภาพทางการอนุรักษ์ที่เสี่ยงต่อการสูญพันธุ์สูง ดังนั้น ศูนย์อนุรักษ์พันธุกรรมพืช อพ.สธ. คลองไผ่ จึงร่วมกับศูนย์วิจัยและพัฒนาเกษตรนครราชสีมา ทำการขยายพันธุ์ด้วยเมล็ด เพื่อนำไปฟื้นฟูเพิ่มจำนวนประชากรพืช ในพื้นที่ปกปักทรัพยากร อพ.สธ.  ศูนย์วิจัยและพัฒนาเกษตรนครราชสีมา และอนุรักษ์ในศูนย์อนุรักษ์พันธุกรรมพืช อพ.สธ. คลองไผ่ เพื่อเป็นการอนุรักษ์สายพันธุ์พืชเฉพาะท้องถิ่นนี้ให้คงอยู่ต่อไป

     พืชชนิดใหม่ของโลก “แจงสุรนารี” ตีพิมพ์ในวารสารวิชาการนานาชาติ Phytotaxa เล่มที่ 498(3) หน้า 213-219 พ.ศ. 2564 โดย ผู้ช่วยศาสตราจารย์  ดร.สันติ วัฒฐานะ ผู้อำนวยการศูนย์อนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดาริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี และอาจารย์ประจำสาขาวิชาชีววิทยา สานักวิชาวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี  (มทส.) ผู้เชี่ยวชาญด้านการจำแนกและการอนุรักษ์พืช ร่วมกับ ดร.ปรัชญา ศรีสง่า นักพฤษศาสตร์จากองค์การสวนพฤกษศาสตร์ รองศาสตราจารย์ ดร.หนูเดือน เมืองแสน อาจารย์ประจำสาขาวิชาชีววิทยา  มทส. ดร.เทียมหทัย ชูพันธ์ อาจารย์ประจำสาขาวิชาชีววิทยา มหาวิทยาลัยราชภัฏนครราชสีมา อาจารย์จักรพงค์ แท่งทอง อาจารย์ประจำสาขาวิชาชีวิทยา มหาวิทยาลัยราชภัฏอุบล และนางสาวรัชดา ปรัชเจริญวนิชย์ ผู้อานวยการศูนย์วิจัยและพัฒนาเกษตรนครราชสีมา

ส่วนประชาสัมพันธ์ มทส.

12 พฤษภาคม 2564